چرا موتور خودرو ناک می زند؟
تمام مالکان خودرو در سراسر جهان روی یک مساله توافق دارند و آن تولید صداهای ناهنجار توسط اتومبیل‌ها است. این صدا‌ها می‌تواند تق تق، صدای جیغ، غرش یا حتی انفجار باشند. شنیدن صدای ضربه زدن یا به بیان دیگر ناک زدن زیر کاپوت خودرو یکی از اصوات مرسوم تولید شده در خودروهای درون‌سوز است که از اتفاقی نه چندان مثبت زیر کاپوت اتومبیل شما خبر می‌دهد. در این مقاله نیز به علت ناک زدن موتور و راه حل‌های آن خواهیم پرداخت، چرا که ناک زدن جزو صداهایی محسوب می‌شود که باید آن را جدی گرفت.
ناک زدن چیست؟
ناک زدن یا صدای تق تق، یکی از اصوات تولید شده در قوای فنی خودروها است که علل مختلفی موجب ایجاد آن می‌شوند. کشف سریع منبع صدا می‌تواند به رفع سریع مشکل کمک کند، هرچند این صدا معمولا به واسطه چند ایراد شناخته شده به وجود می‌آید.
بزرگترین مشکلی که موجب ایجاد صدای ضربه یا ناک می‌شود، سوختن ناقص و نادرست بنزین است. هنگامی که یک موتور ناک می‌زند، اعلام می‌کند که شمع‌های آن قادر به احتراق درست و یکباره سوخت نیستند. سوخت پمپاژ شده در سیلندرها به جای آن‌که یکباره اشتعال پیدا کند، در بازه‌های زمانی متوالی و به صورت جرقه‌های کوچک می‌سوزد و زمان‌بندی پیستون را برهم می‌زند.
دلایل ناک زدن موتور
باید توجه داشته باشید که پیشرانه‌های درون‌سوز مطابق زمان‌بندی چهار حالته فعالیت خود را انجام می‌دهند و در هر لحظه مخلوط هوا و سوخت در سیلندرهای مشخصی پمپاژ شده و مشتعل می‌شود، در حالی‌که سیلندرهای دیگر در حال تخلیه دود ناشی از احتراق مرحله قبل هستند. احتراق ناقص یک سیلندر موجب برهم خوردن رویه کاری کلی سیستم پیشرانه می‌شود و شاهد صدای شنیدن تق تق‌های پشت سرهم از زیر کاپوت خودرو خواهید بود. اما چرا خودرو ناک می‌زند؟ در ادامه نگاهی به دلایل مرسوم ایجاد این مشکل خواهیم داشت.
۱٫ سوخت بی‌کیفیت
هر پیشرانه درون‌سوز برای فعالیت صحیح و بدون مشکل به سوخت خاصی نیاز دارد و از استاندارد مشخصی پیروی می‌کند که این استاندارد با عدد اکتان مشخص شده است. برای مثال پیشرانه XU7 که در خودروهایی نظیر سمند و پژو ۴۰۵ مورد استفاده قرار می‌گیرد، به بنزین با عدد اکتان ۸۷ نیاز دارد؛ در حالی این رقم برای پیشرانه مدرن‌تر پژو یعنی TU5 به عدد اکتان ۹۵ می‌رسد. پیشرانه‌های توربوشارژر نیز به علت نسبت تراکم بالاتر، به سوخت‌های باکیفیت‌تری نیاز دارند.
استفاده از سوخت سازگار با موتور اتومبیل شما، موجب کاهش فشار بر پیشرانه می‌شود و وقوع رخدادی همچون ناک را غیرمحتمل می‌کند. هرچقدر عدد اکتان سوخت بالاتر باشد، اشتعال این سوخت یکنواخت‌تر است و جرقه‌های کوچک را ایجاد نمی‌کند. بنابراین اگر متوجه صدای ناک از زیر کاپوت اتومبیل خود شده‌اید، اطمینان حاصل کنید که باک خودرو با سوخت مناسبی پر شده است.
۲٫ وجود مشکل در زمان‌بندی پیشرانه
همان‌طور که در قسمت‌های قبل اشاره کردیم، موتورهای درون‌سوز براساس سیستم چهارزمانه مکش، تراکم، انفجار و تخلیه فعالیت می‌کنند. تمامی این چهار فرآیند در هر سیلندر براساس برنامه‌ریزی جداگانه صورت می‌گیرد. به طور معمول در موتورهای چهارسیلندر خطی که نوع مرسوم مورد استفاده در خودروهای داخلی است، سیلندرهای ۱ و ۴ با یکدیگر همزمان فعالیت می‌کنند، در حالی‌که رویه کاری سیلندرهای ۲ و ۳ نیز همزمان رخ می‌دهد.
برنامه ریزی فعالیت تمامی سیلندرها توسط کامپیوتر خودرو کنترل می‌شود و درصورتی‌که خطایی در برنامه‌ریزی کامپیوتر خودرو رخ دهد، شاهد ناک زدن پیشرانه خواهید بود. رفع این خطاها با استفاده از دستگاه دیاگ و کمک مکانیک خبره امکان‌پذیر است. این مشکل معمولا به دلیل عملکرد ضعیف شمع‌ها به وقوع می‌پیوندد؛ بنابراین بهتر است تا نسبت به زمان تعویض شمع‌ها و شستشوی انژکتور حساسیت لازم را داشته باشید.
۳٫ مشکلات سیستم سوخت‌رسانی
سیستم سوخت‌رسانی در خودروهای درون‌سوز از چند قطعه مختلف تشکیل شده است که در نهایت مخلوط هوا و سوخت را به سمت موتور ارسال می‌کنند. بروز هرگونه مشکل در فرآیند کاری سنسور اکسیژن، پمپ سوخت یا انژکتور می‌تواند موجب ناک زدن پیشرانه شود. این مشکل هنگامی به وقوع می‌پیوندد که به دلیل نقص در سنسور اکسیژن یا انژکتور، هوای کافی در سیلندرها تزریق نمی‌شود و به همین دلیل احتراق ناقص رخ می‌دهد. انفجارهای متعددی که در نتیجه تزریق مخلوط سوخت کافی و هوای اندک ایجاد می‌شوند، یکی از دلایل ایجاد ناک خواهند بود. مشکل نقص سنسور اکسیژن در خودروهای داخلی به خصوص اتومبیل‌هایی که از پیشرانه TU5 استفاده می‌کنند، مشکلی شایع است.
۴٫ خرابی سنسور ناک
ناک زدن مشکل شایعی در خودروهای مدرن نیست، چرا که زمان‌بندی سیلندرها همواره توسط کامپیوتر کنترل می‌شود و تا حد امکان خطاهای آن کاهش یافته است. همچنین قطعه‌ای به نام سنسور ناک در پیشرانه اتومبیل وجود دارد که برای اطلاع از ناک زدن موتور تعبیه شده است. این سنسور در صورت وجود ناک، آن را تشخیص می‌دهد و با اطلاع‌رسانی به کامپیوتر خودرو در صدد رفع آن بر می‌آید.
۵٫ خرابی یاطاقان‌ها
تمامی ضربه‌هایی که تاکنون به آن‌ها پرداختیم، مربوط به سیلندرها و اشتعال ناقص درون آن‌ها می‌شوند، اما ناک زدن موتور تنها به این دلیل رخ نمی‌دهد. هنگامی که پیستون‌ها در بالا و پایین موتور حرکت می‌کنند، میل لنگ را می‌چرخانند و قدرت را به دیفرانسیل خودرو منتقل می‌کنند. در این فرآیند انتقال قدرت، قطعاتی به نام یاطاقان نقش اساسی را ایفا می‌کنند.
یاطاقان‌ها با گذر زمان دچار فرسایش می‌شوند و همین مساله موجب لغزش آن‌ها خواهد شد. کارکرد نادرست یاطاقان‌های فرسوده روی عملکرد میل لنگ و پیستون‌ها تاثیر می‌گذارد و صدای ضربه مانند ایجاد می‌کند. توجه به این نکته ضروری است که یاطاقان‌ها و قطعات درونی موتور باید همواره در روغن غوطه‌ور باشند، از این رو ایجاد اشکال در کانال‌های توزیع روغن موجب خشک شدن قسمت‌های درونی پیشرانه می‌شود و صدای ضربه مانندی را ایجاد می‌کند. بدیهی است که تعمیر قطعات درونی موتور امری زمان‌بر است و به هزینه قابل توجهی نیاز دارد.
۶٫ خرابی بلبرینگ‌ها و تسمه تایم
فرآیند زمان‌بندی پیشرانه‌های درون‌سوز از طریق قطعه‌ای به نام تسمه‌تایم یا زنجیرتایم انجام می‌شود. تسمه‌تایم یا زنجیرتایم نیز همانند بسیاری از قسمت‌های اتومبیل، قطعه‌ای مصرفی است و در بازه‌های زمانی مشخصی باید نسبت به تعویض آن اقدام کنید.
تسمه‌تایم روی مجموعه‌ای از بلبرینگ‌ها حرکت می‌کند، قطعاتی متحرک که معمولا از پلاستیک ساخته شده‌اند و با هر بار تعویض تسمه تایم باید نسبت به تعویض آن‌ها اقدام کنید. امکان دارد این قطعات پلاستیکی به دلیل فرسایش یا ضرباتی که از سایر قطعات به آن‌ها وارد می‌شود، از جایگاه خود خارج شوند و در نتیجه موجب ایجاد مشکل در فرآیند کاری تسمه تایم شوند. خرابی بلبرینگ‌ها و سپس فعالیت نامنظم تسمه تایم، پیشرانه را با مشکل مواجه خواهد کرد که حاصل آن چیزی جز ناک زدن پیاپی و البته صدای جیر جیر تسمه تایم نخواهد بود.