عوارض عدم تعویض به موقع روغن موتور
در ظاهر، روغن موتور فقط یک مایع روغنی ساده است که در فواصل زمانی مشخص باید تعویض شود. اما در عمل، این مایع دقیقاً مانند خون در بدن انسان، نقشی حیاتی در بقای موتور خودرو ایفا می‌کند.
اگر روغن موتور در زمان مناسب تعویض نشود، خساراتی جبران‌ناپذیر به پیشرانه وارد می‌کند که گاهی هزینه آن، به‌اندازه تعویض کامل موتور خواهد بود.
در این مقاله از تیونینگ طاهری به‌طور فنی و دقیق بررسی می‌کنیم که عدم تعویض به‌موقع روغن موتور چه عواقب و زیانهایی برای خودرو به همراه دارد.
نقش اصلی روغن موتور چیست؟
روغن موتور نه‌تنها وظیفه روانکاری دارد، بلکه به‌شکل هم‌زمان چندین کار حیاتی را انجام می‌دهد:
* کاهش اصطکاک بین قطعات متحرک موتور
* کاهش دمای موتور (به‌عنوان مکمل سیستم خنک‌کننده)
* محافظت در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی
* جمع‌آوری ذرات معلق و دوده حاصل از احتراق
* آب‌بندی نسبی بین رینگ پیستون و سیلندر
⛔ با گذشت زمان، کیفیت روغن به‌واسطه حرارت بالا، آلودگی و ترکیب با سوخت و رطوبت کاهش می‌یابد؛ به همین دلیل تعویض به‌موقع، حیاتی است.
پیامدهای تعویض دیرهنگام روغن موتور
- افزایش شدید اصطکاک و سایش قطعات داخلی
روغن فرسوده خاصیت روانکاری خود را از دست می‌دهد. این موضوع باعث:
* تماس مستقیم قطعات فلزی مانند میل‌لنگ، یاتاقان و پیستون
* سایش سریع قطعات
* تولید صدای خشک و سایشی در هنگام روشن بودن موتور می‌شود.
- افزایش دمای موتور و احتمال داغی شدید
روغن سالم گرمای حاصل از احتراق و اصطکاک را جذب کرده و به کارتر منتقل می‌کند. روغن فاسد:
* ویسکوزیته پایین‌تری دارد
* دوده و آلودگی حرارت را در خود نگه می‌دارند
نتیجه؟ دمای بالای موتور، تغییر رنگ روغن و در موارد شدید، سوختن موتور.
- گرفتگی فیلتر روغن و کاهش فشار روغن
با افزایش ذرات معلق و تجزیه شیمیایی روغن، فیلتر روغن مسدود می‌شود. در نتیجه:
* فشار روغن در مدار کاهش می‌یابد
* هشدار چراغ روغن روشن می‌شود
* روانکاری ناقص و در نهایت گیرپاژ موتور رخ می‌دهد.
- تشکیل لجن و رسوبات در موتور
روغن قدیمی تبدیل به ترکیبی چسبنده و سیاه‌رنگ به‌نام «Sludge» می‌شود که:
* در کانال‌های روغن و مجاری روغن‌کاری تجمع پیدا می‌کند
* به مرور باعث انسداد پمپ روغن، سوپاپ‌ها و سنسورها می‌شود
* حتی در تخلیه نیز کاملاً خارج نمی‌شود
- کاهش بازده و قدرت موتور
وقتی روغن خاصیت روانکاری خود را از دست بدهد:
* اصطکاک بالا می‌رود
* توان مفید موتور کاهش می‌یابد
* مصرف سوخت افزایش می‌یابد
* خودرو شتاب اولیه‌ی مطلوبی نخواهد داشت
- آسیب به سیستم توربوشارژر (در خودروهای توربو)
توربوشارژرها بسیار حساس و سریع‌العمل هستند و به روانکاری فوری و دقیق نیاز دارند. روغن کثیف یا دیر تعویض شده:
* باعث تأخیر در روغن‌کاری توربو
* سایش محور توربین
* و در نهایت خرابی کامل توربو می‌شود.
- روشن شدن چراغ چک یا اخطارهای OBD**
اگر روغن موتور بیش از حد فرسوده شود، سنسورهای دمای روغن، فشار و کیفیت روغن سیگنال خطا ارسال می‌کنند و چراغ چک روشن می‌شود.
چه عواملی کیفیت روغن موتور را کاهش می‌دهد؟
۱- رانندگی در ترافیک سنگین باعث افزایش دمای موتور و تسریع در تجزیه روغن می شود.
۲- استارت‌های مکرر در هوای سرد باعث افزایش میعانات و رطوبت در روغن می گردد.
۳- استفاده از بنزین بی‌کیفیت ؛ افزایش دوده و مواد شیمیایی خورنده در روغن را به دنبال دارد.
۴- رانندگی با سرعت و شتاب بالا؛ گرمایش بیش از حد روغن موتور را موجب می شود.
بازه مناسب برای تعویض روغن موتور
خودروهای ایرانی:
* هر ۵۰۰۰ تا ۷۰۰۰ کیلومتر یا **هر ۶ ماه**
(پژو، سمند، تیبا، دنا، کوییک و…)
خودروهای خارجی:
* با روغن سنتتیک کامل: هر ۸۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰ کیلومتر
(تویوتا، کیا، هیوندای، رنو، نیسان و…)
* با روغن نیمه سنتتیک: هر ۷۰۰۰ تا ۹۰۰۰ کیلومتر
توجه: در صورت رانندگی در شرایط سخت، فواصل بالا باید تا ۳۰٪ کاهش یابد.
علائم هشداردهنده برای تعویض فوری روغن
* صدای غیرعادی از موتور در هنگام استارت
* تغییر رنگ روغن به قهوه‌ای یا سیاه همراه با بوی سوختگی
* کاهش شتاب خودرو
* افزایش مصرف سوخت
* روشن شدن چراغ فشار روغن در داشبورد
بی‌توجهی به زمان تعویض روغن موتور= خسارتی بزرگ
روغن موتور اگرچه ساده به‌نظر می‌رسد، اما ستون فقرات عملکرد سالم و طول عمر موتور است. بی‌توجهی به زمان تعویض آن می‌تواند با یک بی‌احتیاطی کوچک، خسارتی بزرگ و پرهزینه به بار آورد. پس تعویض به‌موقع روغن موتور، سرمایه‌گذاری است نه هزینه!