شاتون زدن خودرو
شاتون زدن خودرو از جمله خرابیهایی است که میتواند در کوتاهترین زمان، موتور را به طور کامل از کار بیندازد و هزینههای بسیار سنگینی به مالک تحمیل کند.
این ایراد معمولاً ناگهانی اتفاق نمیافتد، بلکه نتیجه بیتوجهی به علائم هشداردهنده و سهلانگاری در نگهداری صحیح خودرو است. زمانی که نشانههای اولیه نادیده گرفته شوند، احتمال بروز شاتون زدن به شکل چشمگیری افزایش پیدا میکند.
در این مقاله تیونینگ طاهری تلاش شده است مفهوم شاتون زدن، دلایل اصلی بروز آن، نشانههای هشداردهنده و خودروهایی که بیشتر در معرض این آسیب هستند، به شکلی دقیق و کاربردی بررسی شود تا از بروز این خرابی پرهزینه جلوگیری شود.
شاتون زدن خودرو به چه معناست
برای درک شاتون زدن، ابتدا باید با نقش شاتون در موتور آشنا شویم. شاتون قطعهای فلزی و بسیار مقاوم است که پیستون را به میللنگ متصل میکند. یک سر شاتون به میللنگ و سر دیگر آن از طریق گژنپین به پیستون وصل میشود. این اتصال باعث میشود حرکت چرخشی میللنگ به حرکت رفت و برگشتی پیستون درون سیلندر تبدیل شود و موتور قادر به تولید قدرت باشد.
شاتون زدن به وضعیتی گفته میشود که این قطعه یا اتصالات آن دچار آسیب جدی شده و دیگر قادر به انتقال صحیح نیرو نیست. در چنین شرایطی ممکن است شاتون خم شود، بشکند یا حتی به بدنه موتور ضربه وارد کند. این خرابی میتواند منجر به آسیب شدید پیستون، میللنگ و حتی ترک یا شکستگی بلوک سیلندر شود که در اغلب موارد نیاز به تعمیر اساسی موتور خواهد داشت.
مهمترین دلایل شاتون زدن خودرو
اصلیترین عامل بروز شاتون زدن، اختلال در سیستم روغنکاری موتور است. روغن موتور وظیفه دارد اصطکاک بین قطعات متحرک مانند میللنگ، یاتاقانها، شاتون و پیستون را کاهش دهد و از افزایش دما جلوگیری کند. اگر روغن کافی، سالم و با کیفیت به این قطعات نرسد، تماس فلز با فلز افزایش پیدا کرده و فشار و حرارت بیش از حد به شاتون وارد میشود.
کاهش سطح روغن، افت کیفیت روغن، استفاده از روغن نامناسب یا تعویض دیرهنگام آن از مهمترین عوامل افزایش اصطکاک هستند. در چنین شرایطی شاتون تحت تنش شدید قرار میگیرد و در نهایت ممکن است تغییر شکل داده یا دچار شکستگی شود.
خرابی پمپ روغن نیز یکی دیگر از دلایل جدی شاتون زدن محسوب میشود. اگر پمپ روغن نتواند فشار مناسب را ایجاد کند، روغن به بخشهای حیاتی موتور نمیرسد. همچنین گرفتگی فیلتر روغن، آلودگی روغن به ذرات خارجی، سوراخ شدن کارتر، نشتی روغن یا روغنسوزی موتور، همگی باعث ضعف در روغنرسانی و افزایش احتمال شاتون زدن میشوند.
از دیگر عوامل مؤثر میتوان به احتراق نامناسب، بالا رفتن بیش از حد دمای موتور، فشار بیش از حد ناشی از رانندگی پرتنش، معکوسکشیهای شدید، کیفیت پایین قطعات داخلی موتور و خرابی یاتاقانها اشاره کرد. تصادفهای شدید نیز ممکن است به صورت غیرمستقیم باعث آسیب به شاتون و بروز این مشکل شوند.
نشانههای شاتون زدن خودرو
شاتون زدن معمولاً با علائمی همراه است که در صورت توجه بهموقع میتوان از تخریب کامل موتور جلوگیری کرد. شنیده شدن صداهای غیرعادی از داخل موتور، بهخصوص صداهایی شبیه ضربه یا برخورد فلز با فلز، یکی از مهمترین هشدارهاست. این صداها معمولاً با افزایش یا کاهش دور موتور تغییر محسوسی ندارند و به صورت یکنواخت شنیده میشوند.
بالا رفتن سریع دمای موتور، افت شدید قدرت، بد کار کردن پیشرانه و لرزش غیرعادی نیز از دیگر نشانههایی هستند که میتوانند خبر از آسیب جدی به شاتون بدهند. در چنین شرایطی ادامه رانندگی میتواند خسارت را چند برابر کند و بهترین اقدام، خاموش کردن خودرو و انتقال آن با یدککش به تعمیرگاه است.
کدام ماشین ها بیشتر شاتون می زنند؟
در حالت کلی، اگر خودرو بهدرستی نگهداری شود و سرویسهای دورهای آن طبق توصیه سازنده انجام گیرد، احتمال شاتون زدن بسیار پایین خواهد بود. با این حال، خودروهایی که تحت فشار زیاد قرار میگیرند یا نگهداری مناسبی ندارند، بیشتر در معرض این آسیب هستند.
خودروهای پرقدرت و بهویژه مدلهای توربوشارژ به دلیل فشار و دمای بالاتر موتور، حساسیت بیشتری نسبت به کیفیت روغن و نحوه رانندگی دارند. در این خودروها استفاده از روغن نامناسب یا تعویض دیرهنگام آن میتواند به سرعت زمینهساز شاتون زدن شود. در بازار ایران نیز برخی خودروهای توربو نسبت به مدلهای تنفس طبیعی آمار بالاتری از این نوع خرابی را تجربه کردهاند.
جمعبندی: شاتون زدن خودرو یکی از جدیترین خرابیهای موتور است که اغلب به دلیل ضعف در روغنکاری، فشار بیش از حد و بیتوجهی به علائم هشداردهنده رخ میدهد. شناخت دقیق دلایل و نشانههای این مشکل میتواند از خسارتهای سنگین و تعمیرات پرهزینه جلوگیری کند. رسیدگی منظم به روغن موتور، رانندگی اصولی و توجه به صداها و رفتار غیرعادی خودرو، مهمترین راهکارها برای پیشگیری از شاتون زدن محسوب میشوند.